Mối quan hệ giữa IQ và EQ: Liệu chúng có phải “Yin and Yang” trong cuộc sống?

IQ và EQ thường được coi là hai yếu tố đối lập nhưng bổ trợ lẫn nhau, giống như "Yin và Yang" trong triết lý phương Đông. Nhưng liệu chúng có thực sự hòa hợp và cần thiết cho nhau trong mọi khía cạnh của cuộc sống? Và đâu là yếu tố quyết định đến thành công của bạn? 

Bài viết dưới đây sẽ khám phá sâu hơn về mối quan hệ này và cách chúng tương tác để tạo nên một cuộc sống cân bằng và thành công.

IQ và EQ là gì?

Để hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa IQ và EQ, trước tiên ta phải nhận định được chúng đại diện cho khía cạnh nào của con người. 

Chỉ số thông minh IQ

IQ (Intelligence Quotient) là chỉ số đo lường trí thông minh của con người, được thể hiện qua khả năng tư duy logic, phân tích, giải quyết vấn đề, và tiếp thu kiến thức mới. Chỉ số IQ được phát triển lần đầu bởi nhà tâm lý học người Pháp Alfred Binet vào đầu thế kỷ 20 nhằm đánh giá khả năng học tập của trẻ em.

Bạn có bao giờ thắc mắc mình nằm ở đâu trên thang điểm IQ? Theo Business Insider, phân bố IQ trên toàn thế giới như sau: 

• Khoảng 68% dân số có IQ nằm trong khoảng từ 85 đến 115, mức này được coi là bình thường.
• Khoảng 2,2% dân số có chỉ số IQ dưới 70, được coi là rất thấp.
• Khoảng 2,2% dân số có IQ trên 130, mức này được xem là rất cao và thường liên quan đến thiên tài hoặc khả năng trí tuệ vượt trội​. 

Bạn có biết Stephen Hawking, nhà vật lý thiên tài với chỉ số IQ được ước tính là khoảng 160? Ông đã thay đổi cách chúng ta hiểu về vũ trụ và lỗ đen, điều mà không phải ai cũng làm được. 

Nhưng đừng quên, IQ không chỉ đo lường khả năng tư duy logic! Theo thuyết đa trí tuệ của Howard Gardner, trí thông minh còn có 8 loại hình khác nhau như thông minh ngôn ngữ, âm nhạc, hay tương tác xã hội. Do đó, bạn có thể không giỏi toán, nhưng biết đâu bạn lại là một thiên tài âm nhạc?

Chỉ số cảm xúc EQ

Nếu IQ đo lường trí thông minh, thì EQ (Emotional Quotient) đo lường điều gì? Chính là trí tuệ cảm xúc, khả năng nhận thức, kiểm soát và thể hiện cảm xúc của chúng ta. Bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao một số người có vẻ rất giỏi trong việc xây dựng mối quan hệ, hiểu người khác, và luôn giữ được sự bình tĩnh trong những tình huống căng thẳng? Đó là do họ có EQ cao!

Daniel Goleman, nhà tâm lý học nổi tiếng đã đưa ra mô hình 5 khía cạnh chính để đo lường EQ:

1. Nhận thức về bản thân (Self-awareness): Hiểu biết và nhận thức về cảm xúc của chính mình.
2. Quản lý cảm xúc (Self-regulation): Khả năng điều chỉnh cảm xúc và hành vi của mình trong các tình huống khác nhau.
3. Động lực cá nhân (Motivation): Khả năng định hướng bản thân về mục tiêu dài hạn và giữ vững cam kết.
4. Đồng cảm (Empathy): Khả năng cảm nhận và hiểu cảm xúc của người khác.
5. Kỹ năng xã hội (Social skills): Khả năng quản lý và điều hướng các mối quan hệ, xây dựng mạng lưới giao tiếp.

Thực tế cho thấy, EQ không có một thang đo tiêu chuẩn hóa giống như IQ, nhưng theo các nghiên cứu, khoảng 90% những người thành công trong công việc có chỉ số EQ cao, trong khi đó chỉ có khoảng 10% trong số những người có hiệu suất làm việc kém có EQ cao. 

Satya Nadella, CEO của Microsoft, là một ví dụ điển hình. Nhờ vào khả năng thấu hiểu và đồng cảm, ông đã thay đổi văn hóa doanh nghiệp của Microsoft và giúp công ty này đạt được những thành công to lớn​

→ Đọc thêm: Chỉ số EQ thế nào là thấp? Cách cải thiện chỉ số EQ hiệu quả.

Vai trò của IQ và EQ 

IQ và EQ đều quan trọng nhưng ảnh hưởng theo cách khác nhau. IQ giúp bạn phân tích và giải quyết vấn đề logic một cách hiệu quả, đặc biệt trong tình huống khẩn cấp như xử lý vết thương. EQ, mặt khác, giúp bạn giữ bình tĩnh và quản lý cảm xúc trong các tình huống căng thẳng, từ đó đưa ra quyết định sáng suốt hơn.

Trong môi trường công việc, IQ có thể giúp bạn giành được một vị trí tốt với mức lương cao nhờ vào khả năng tiếp thu kiến thức và thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn. Nhưng chính EQ sẽ quyết định bạn có thể gắn bó lâu dài và thành công trong công việc hay không. 

Các nhà tuyển dụng không chỉ tìm kiếm những ứng viên thông minh mà còn cần những người biết cách tương tác, làm việc nhóm và quản lý cảm xúc của mình. Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao một số người luôn giữ được thái độ tích cực và làm việc hiệu quả trong mọi tình huống không? Đó là nhờ vào EQ cao. 

Tóm lại, chúng ta cần có cả IQ và EQ để đối mặt và giải quyết các sự việc một cách “thấu tình đạt lý”. 

→ Đọc thêm: IQ hay EQ, Yếu Tố Nào Cần Để Thành Công?

5 điểm khác biệt giữa EQ và IQ 

IQ và EQ đều quan trọng nhưng lại có vai trò khác nhau trong cuộc sống. Dưới đây là bảng so sánh sự khác biệt giữa hai chỉ số này:

EQ cao và IQ cao, cái nào quan trọng hơn?

Khi nói đến việc chọn giữa EQ cao và IQ cao, câu hỏi thật sự là: Bạn muốn trở thành người thông minh nhất phòng, hay là người mà ai cũng muốn làm việc chung? Trước đây, IQ được coi là yếu tố quyết định tất cả – như kiểu nếu bạn biết giải một bài toán khó, thì bạn sẽ có thể giải quyết mọi thứ khác trong đời.

Nhưng hãy nghĩ thế này. IQ có thể giúp bạn có được một công việc mơ ước, nhưng EQ mới là thứ giúp bạn giữ được công việc đó và thăng tiến. Theo nghiên cứu của Daniel Goleman (và một vài nhà khoa học vui tính khác), thành công của bạn được quyết định bởi 20% IQ và... 80% EQ! 

Đúng vậy, 80%! Điều này có nghĩa là, khả năng bạn xử lý tình huống, duy trì các mối quan hệ và không mất bình tĩnh khi đối diện với sếp (hoặc đồng nghiệp "khó ưa") quan trọng hơn nhiều so với việc bạn có thể giải phương trình bậc ba hay không.

Mối quan hệ tương hỗ giữa IQ và EQ theo lý thuyết Dual - Process

Lý thuyết Dual-Process là một mô hình lý thuyết nổi bật trong tâm lý học nhận thức, giúp làm sáng tỏ mối quan hệ tương hỗ giữa IQ và EQ. Theo lý thuyết này, não bộ của con người hoạt động dựa trên hai hệ thống tư duy chính: 

• Hệ thống 1 (Tư duy nhanh) là cơ chế xử lý thông tin nhanh chóng và tự động, dựa trên trực giác. Nó liên quan chặt chẽ đến EQ, giúp con người phản ứng ngay lập tức trong các tình huống xã hội và cảm xúc mà không cần suy nghĩ sâu sắc.
• Hệ thống 2 (Tư duy chậm) chịu trách nhiệm cho phân tích logic và suy nghĩ có cấu trúc. Đây là nơi IQ phát huy tác dụng, giúp giải quyết vấn đề phức tạp và đưa ra quyết định cân nhắc kỹ lưỡng.

Mối quan hệ giữa IQ và EQ trong lý thuyết này cho thấy rằng cả hai hệ thống đều bổ sung cho nhau trong quá trình ra quyết định và hành động. Trong nhiều tình huống, IQ giúp chúng ta hiểu đúng vấn đề, nhưng EQ lại giúp chúng ta xử lý vấn đề đó một cách hiệu quả và hòa hợp với mọi người xung quanh.

“To be successful, you need a good IQ, but to sustain success, you need good EQ."  - "Để thành công, bạn cần IQ tốt, nhưng để duy trì thành công, bạn cần EQ tốt."

   Khuyết danh

Như vậy, thay vì chỉ tập trung phát triển một khía cạnh, việc nuôi dưỡng cả IQ và EQ sẽ giúp chúng ta không chỉ đạt được mục tiêu mà còn duy trì được sự cân bằng và hạnh phúc trong cuộc sống.

Làm bài kiểm tra IQ, EQ ở đâu? 

Bạn muốn biết IQ và EQ của mình bao nhiêu? Có rất nhiều lựa chọn bài kiểm tra trực tuyến để bạn thử sức. Tuy nhiên, bạn nên chọn những nguồn đáng tin cậy để đảm bảo kết quả chính xác và hữu ích. Các bài kiểm tra như Wechsler Adult Intelligence Scale (WAIS) và Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT) là những lựa chọn chuẩn quốc tế mà bạn có thể tìm thấy trên nhiều trang web uy tín. 

Nhưng nếu bạn đang tìm kiếm một nền tảng dễ sử dụng và phù hợp với người Việt, tracnghiemtinhcach.vn là một lựa chọn “chân ái”. Bạn có thể thực hiện các bài kiểm tra IQ, EQ và tính cách được thiết kế riêng cho người dùng Việt Nam, với giao diện dễ hiểu và kết quả nhanh chóng, chính xác.

→ Làm bài test IQ miễn phí tại đây 

→ Làm bài test EQ miễn phí tại đây 

FAQs

1. Tôi có thể cải thiện chỉ số EQ và IQ của mình không?

Có, cả IQ và EQ đều có thể được cải thiện thông qua việc rèn luyện và học tập. IQ có thể được nâng cao bằng cách tham gia các hoạt động trí tuệ như giải đố, học ngôn ngữ mới, trong khi EQ có thể phát triển qua việc thực hành kỹ năng giao tiếp, tự nhận thức và quản lý cảm xúc.

2. Có phải người có EQ cao sẽ dễ dàng đạt được hạnh phúc hơn?

Nhiều nghiên cứu cho thấy người có EQ cao thường có khả năng quản lý cảm xúc và mối quan hệ tốt hơn, từ đó giúp họ xây dựng cuộc sống hạnh phúc và bền vững hơn.

3. IQ và EQ có bao giờ xung đột với nhau không?

Có thể, đôi khi việc quá lý trí (IQ) có thể mâu thuẫn với cảm xúc (EQ), nhưng cân bằng cả hai là chìa khóa để ra quyết định tốt nhất.

Lời kết 

Tóm lại, cả IQ và EQ đều có vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của mỗi con người. Chúng cùng tồn tại tách biệt nhưng luôn bổ sung cho nhau, hỗ trợ chủ thể đưa ra được các quyết định sáng suốt. Từ đó, chúng ta sẽ dễ chạm đến thành công hơn trong tương lai.  Để biết được bản thân có thế mạnh hay đang thiếu hụt về chỉ số nào, các bạn có thể làm các bài test IQ và EQ tại trang tracnghiemtinhcach.vn.  

Ngoài ra, bạn có thể làm thêm một số bài test khác như: 

• Bài test tính cách DISC 
• Bài kiểm tra năng lực tư duy não bộ